ÖzetAnkilozan spondilitli (AS) hastalardaki osteoporoz (OP) iyi bilinmektedir. Uzun dönemdeki AS’nin karakteristik bir özelligi de OP sonucu olarak gelisen vertebral kiriklardir. Ankilozan spondilitteki OP’nin tanisi hala tartismalidir. Hastalar kemik dansitometrisi ile degerlendirilmelerine ragmen ligaman kalsifikasyonlari ve sindesmofit olusumlari nedeniyle yorum yapmak güçlesmektedir. Bu yazida, AS hastalarindaki OP ve vertebral kirigin etyopatogenezi, tanisi ve tedavisi son literatürler gözden geçirilerek sunulmustur. (Osteoporoz Dünyasindan 2007;13:83-7)Anahtar kelimeler: Ankilozan spondilit, osteoporoz, kemik mineral yogunlugu, vertebral kirikSummaryOsteoporosis (OP) is now well recognized in patients with ankylosing spondylitis (AS). Vertebral fractures that result from osteoporosis are a feature of longstanding AS. In AS, diagnosis of osteoporosis is still often a challenge. Although bone density has been measured in patients with AS, the high incidence of syndesmophyte formation and ligamentous calcification makes interpretation difficult. Alternative sites such as the neck of the femur should be used for sequential assessment of bone mineral density in AS. In this paper, pathophysiology, diagnosis and treatment method of osteoporosis and vertebral fracture in patients with AS are reviewed according to the recent studies. (From the World of Osteoporosis 2007;13:83-7)Key words: Ankylosing spondylitis, osteoporosis, bone mineral density, vertebral fractures
Tedavi
Osteoporozun tedavisi primer önleyici tedavi ve sekonder önleyici yaklasim olmak üzere iki gruba ayrilmaktadir. Bu tedavi yöntemlerinin alt gruplari tablo 3’de verilmistir (3).Etidronatin yeni vertebral kompresyon kirik oranini azalttigi gözlenmistir (8). Alendronat tedavisinin ise aksiyel ve periferik iskelette KMY’yi arttirdigi bilinmekle birlikte lomber vertebra KMY’de yilda %3 ve femur boynunda ise %2 oraninda artis saptanmistir (8). Günümüzde yapilan bir çalismada bir amino bifosfonat olan pamidronatin OP’yi önleminin yani sira AS hastalarinda klinik ve radyolojik iyilesme de sagladigi yayinlanmistir (41). Baska bir çalismada TNF-a inhibitörü olan infliksimab’in kemik mineral yogunlugunu arttirdigina yönelik umut verici sonuçlar bildirilmistir (42).Elli yas üstündeki erkeklerdeki vertebral kompresyon kiriklarinin yaklasik olarak %27’sinin nedeni hipogonadizmdir. Erkek OP’sinde testosteron tedavisinin kullanimi konusunda çeliskili sonuçlar olmakla birlikte hipogonodik erkeklerde bu tedavi ile olumlu sonuçlar alindigi bildirilmistir. Ayrica hipogonodal erkeklerdeki OP bifosfonatlar ile tedavi edilmekle birlikte son zamanlarda insan PTH’i olan teriparatide ile de olumlu sonuçlar gözlenmistir (43).Sonuç olarak; AS hastalarinda OP’nin arastirilmasi ve hemen tedavisinin baslanmasi kirik gelisimini önlemek açisindan önemlidir. Erken evre AS hastalarinda DXA hem vertebra hem de kalça KMY ölçümü için yeterli olmaktadir. Ileri evre AS’li olgularda ise lomber bölge KMY degerleri, sindesmofitler dolayisi ile yanlis sonuç verebileceginden kalça tutulumu olmayan hastalarda femur boynu incelemesinin hastanin kemik yapisini daha objektif olarak gösterecegi akilda bulundurulmalidir. Ek olarak OP’nin etyopatogenezinden çogunlukla stokinlerin sorumlu oldugu görülmektedir. Stokinleri inhibe eden ilaçlarin da OP’u önledigi düsünülmektedir. Bu konuda yapilacak daha fazla sayida çalismalara ihtiyaç vardir.