Giriş
Nöralterapi lokal anestezik maddelerin vücudun belirli noktalarına enjekte edilmesi ile nörovejetatif sinir sistemi üzerinde etki elde edilmesinin amaçlandığı bir tedavi yöntemidir (1,2). Nörovejetatif sistem vücudumuzun kapiller yapısına kadar ulaşan ve her yeri kuşatan bir network ağı gibi çalışmaktadır. Kalp atış hızı, solunumun hızı, pupillerin ışığa göre genişleyip daralması, mide barsak sisteminde enzimlerin salgılanması gibi birçok iç organ ait otonomik fonksiyonları düzenlemesinin yanında, son yıllarda nörovejetatif sistemin birçok farklı özellikleri tespit edilmiştir (3-5). Özellikle enflamasyon ve ağrı ile bu sistemin ilişkisinin gösterilmesi dikkatleri yeniden nörovejetatif sinir sistemi üzerine çevirmiştir (4-6). Her bir hücreye kadar uzanan bu sinir sistemi ağı üzerine yapılacak uygulamalar hastalıkların seyrini değiştirebilmektedir. Nöralterapide çeşitli lokal anestezik maddeler deriye, ganglionlara, bozucu alanlara enjekte edilerek nörovejetatif sistem üzerinde bir regülasyon oluşturulmaya ve bozulan fonksiyonel yapı yeniden kurulmaya çalışılır (7).
Nöralterapi Tedavi Protokollerinde Neler Yer Alır?
Lokal tedavi: Tedavinin ilk basamağını lokal tedavi oluşturur. Ağrı ve sorunun olduğu bölgeye lokal anestezikler kullanılarak quaddel denilen intradermal enjeksiyonlar yapılır. Bu amaçla sıklıkla lidokain ve prokain %1’lik çözeltileri kullanılır (Resim 1) (7,8).
Segmental enjeksiyonlar: Ağrı ile ilişkili bölgenin medulla spinalisle bağlantı noktalarının enjeksiyonları anlamına gelen segmental tedavide amaç medulla spinalis yolaklarından periferden organa ve organdan perifere kutano visseral refleks hattı kullanılarak bir etkileşim meydana getirilmesidir (9).
Damar içi ve çevresine enjeksiyon: Damar içi ve çevresinin nörovejetaif sinir sistemi ile yakın ilişkisinden dolayı bu sistem üzerinde sistemik etkiler elde etmek için kullanılan etkili bir yoldur. Bu enjeksiyonlarda lokal anestezik maddenin bir kısmı damarın içiresine bir kısmı ise çevresine zerk edilir.
Ganglion enjeksiyonları: Tedaviye dirençli olgularda, hastalığın olduğu bölgedeki ganglionlar da tedaviye dahil edilmelidir. Ganglionlar sempatik sinir sistemi ile yakından ilişkili olup innerve ettiği organlarda düzenleyici fonksiyonları olan önemli yapılardır (Resim 2) (10).
Bozucu alan enjeksiyonları: Eski veya yeni tüm travmalar ve lokal irritasyon yaratan her türlü durum, patolojik bir alan yani bozucu alana dönüşebilir. Bozucu alanlardan çıkan anormal elektriksel deşarjlar nörovejetatif sistemi bozarak hastalıklara sebep olabilir. Bu sebeple lokal ve segmental tedaviye yeterince yanıt alınamadığında vücuttaki bozucu alanlar araştırılmalı ve bu alanlara lokal anestezik enjeksiyonları uygulanarak anormal elektriksel deşarj alanlarından gelen bu uyarılar elimine edilmelidir (Resim 3) (11-14).
Kas İskelet Sisteminde Sık Karşılaşılan Hastalıklar ve Nöralterapi Protokolleri
Bel Ağrıları
Bel ağrılarında lomber bölgede torakal 9’dan sakral 4. omurga hizasına kadar üçlü segment quadle enjeksiyonları ilk uygulanacak tedavidir. Daha sonra altta yatan hastalıkta göz önüne alınarak faset kaynaklı bir ağrı düşünülüyorsa faset enjeksiyonları, ligaman ve sakral epidural enjeksiyonlar ve eş zamanlı olarak bozucu alan enjeksiyonları uygulanmalıdır. Tedaviye dirençli olgularda lomber bölge ile ilişkili L2 sempatik ve Çölyak ganglionlarına enjeksiyonlar uygulanmalıdır. Hastalığın şiddeti, kişinin yaşı, eşlik eden diğer hastalıklar gibi faktörler göz önüne alınarak haftada 1 veya 2 seans halinde lidokain ve prokain enjeksiyonları nöralterapi tedavi mantığıyla ilgili noktalara uygulanmalıdır (15). Konuyla ilgili literatürler incelendiğinde; Atalay ve Sahin’in (16) çalışmasında kronik bel ağrılarının tedavisinde nöralterapi ve fizik tedavi uygulamaları karşılaştırılmış ilk gruba (n=27) sadece fizik tedavi, 2. gruba (n=33) sadece nöralterapi uygulanmış ve sonuç olarak tedavi sonunda nöralterapi grubunda disabilite, fonksiyonel durum ve ağrı parametlerinde düzelmenin daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Karakan ve ark.’nın (17) çalışmasında ise kronik bel ağrısı olan 11 hastaya nöralterapi uygulanmış ve ağrıda, disabilite skorlarında ve ağrı kesici kullanma sıklığında istatistiksel azalma tespit edilmiştir. Yine Altınbilek ve Kalpakcıoglu (18) çalışmasında bel ağrısı olan hastalarda fizik tedaviye ek olarak nöralterapi uygulanmasının fonksiyonel durum ve ağrı üzerinde anlamlı katkı sağladığı gösterilmiştir. Yine bir başka çalışmada da bel ağrısında nöralterapinin akupunktura göre biraz daha etkili olduğu ancak aralarında istatistiksel bir fark olmadığı bildirilmiştir (19).
Boyun Ağrıları
Boyun ağrılarında servikal 1. omurgadan torakal 8. omurga hizasına kadar quadle enjeksiyonları ilk uygulanacak tedavidir. Daha sonra altta yatan hastalıkta göz önüne alınarak kaslardaki tetik noktalara enjeksiyonlar, servikal bölgede lenfatik drenajı artıracak enjeksiyonlar, tonsil, mastoid çıkıntı, problemli diş köklerinin enjeksiyonları bozucu alan enjeksiyonları ile eş zamanlı olarak uygulanmalıdır. Tedaviye dirençli olgularda stellat ganglion enjeksiyonu uygulanabilir. Hastalığın şiddeti, kişinin yaşı, eşlik eden diğer hastalıklar gibi faktörler göz önüne alınarak haftada 1 veya 2 seans halinde lidokain ve prokain enjeksiyonları nöralterapi tedavi mantığıyla ilgili noktalara uygulanmalıdır (15). Yapılan literatür taramasında boyun fıtığı benzeri semptomlarla başvuran, çoklu bozucu alan kaynaklı servikal omuz sendromu olan bir hastada nöralterapi ile alınan başarılı sonuç rapor edilmiştir (20).
Omuz Ağrıları
Omuz ağrılarında servikal 4-7 ve torakal 2-8 omurgalar hizasına quadle enjeksiyonları ilk uygulanacak tedavidir. Trapeziuslar ve diğer kaslardaki tetik noktalara enjeksiyonlar yapılmalıdır. Daha sonra altta yatan hastalıkta göz önüne alınarak intraartiküler enjeksiyonlar, supraskapular sinir blokajı, adler langer muayenesine göre sorun tespit edilen alanlara enjeksiyonlar ve bozucu alan enjeksiyonları eş zamanlı olarak uygulanmalıdır. Tedaviye dirençli olgularda stellat ganglion ve diğer ganglion enjeksiyonları uygulanabilir. Yapılan bir çalışmada omuz periartritinde nöralterapi ile alınan başarılı sonuç rapor edilmiştir (21).
Diz Ağrıları
Diz ağrılarında ilk seansta parapatellar olarak dairesel şekilde deriye quaddel uygulaması, ilişkili segment olarak lomber 2 sakral 2 bölgesine quaddel enjeksiyonları yapılmalıdır. Takip eden seanslarda eklem çevresine, fasiyaya ve eklem içerisine enjeksiyonlar tedaviye eklenmelidir. Tedaviye dirençli olgularda bozucu alan enjeksiyonları ve L2 ganglion enjeksiyonlarına başvurulmalıdır. Ayrıca tüm dejeneratif eklem hastalıklarında vücuttaki latent asidoz durumu, hormonal disfonksiyonlar göz önüne alınmalıdır. Vejetatif sinir sistemi üzerine yük bindiren tüm stresler regülasyonun bozulmasına ve dejeneratif hastalıkların oluşmasına zemin sağlar. Barsaklar kendi başına bozucu alan olabildiği gibi latent asidoza da neden olabildiğinden kronik hastalıklarda ve dejeneratif hastalıklarda değerlendirilmelidir. Pro ve prebiyotik beslenme önerilmeli gerekli durumlarda prokain baz infüzyonu yapılmalıdır (22,23). Yapılan bir çalışmada gonartrozlu hastalarda eklem çevresine deri, deri altı fasiya ve eklem kapsülüne 1-2 cc %1’lik lidokain ile alınan başarılı sonuçlar rapor edilmiştir (24).
Dirsek ve El Bileği Ağrıları
Dirsekte ve el bileğinde eklemi çevreleyecek şekilde deriye quaddel uygulaması, el bileğinde karpal tünel kaynaklı ağrılarda mediyan sinir perinöral enjeksiyonu, lateral ve mediyal epikondilitte ağrılı noktaya enjeksiyon daha sonra ilişkili segment olarak C5-C7 dirsek için C7-T1’e quaddel enjeksiyonları yapılmalıdır. Sempatik sinir sistemini düzenlemek için T2-T8’e quaddel enjesiyonları yapılmalı ve sorunlu tarafa intravenöz enjeksiyon ile dolaşım sistemi desteklenmelidir. Lokal-segmental tedavinin yeterli gelmediği durumlarda ise bozucu alan tedavileri ve stellat ganglion enjeksiyonu uygulanır. Tamam ve Tamam (25) çalışmasında karpal tünel sendromu tespit edilen 40 yaşında olguda 6 seans nöralterapi uygulaması ile tam iyileşme rapor edilmiştir.
Osteoporoz
Nöralterapi yöntemine göre hastalığın etiyopatogenezi incelendiğinde hormonal disfonksiyon, latent asidoz, barsak florasının bozulması, bozucu alan ve beslenme hataları osteoporozda en çok suçlanan faktörlerdir. Prokain baz infüzyonu ile latent asidozun düzeltilmesi, hormonal aksa yönelik enjeksiyonlar, pre ve probiyotik beslenme, bozucu alanların eliminasyonu tedavinin temelini oluşturur (26,27).
Fibromiyalji
Fibromiyaljide hormonal disfonksiyon, latent asidoz, lenfatik drenaj problemleri en sık suçlanan faktörlerdir. Lenfatik sistemi bir ağ gibi saran nörovejetatif sinir sistemi üzerine nöralterapi enjeksiyonları etki edilip yeniden regülasyon kurulmaya çalışılır. Ayrıca lokal ağrılı noktalara enjeksiyonlar, bozucu alanların eliminasyonu, laktik asidoz ile mücadele ve barsak florasının düzenlenmesi fibromiyaljinin temel tedavisini oluşturur (28). Literatürde klasik tedavilere dirençli bir fibromiyalji olgu sunumunda 7 seans nöralterapi ile alınan başarılı sonuç rapor edilmiştir (29).
Yapılan bir çalışmada klasik tedavilere (ilaç, fizik tedavi vb.) cevap vermeyen kronik kas iskelet sistemi ağrıları olan hastalarda nöralterapinin etkinliği retrospektif olarak incelenmiş ve hastaların %37,4’ünde çok iyi, %33,3’ünde iyi sonuçlar alındığı bildirilmiştir (30).
Sonuç
Vejetatif sinir sisteminin hastalık oluşum mekanizmalarındaki rolünün ortaya çıkması ile bu sistem üzerine etki eden tedavi yöntemleri ve özellikle nöralterapinin önemi son yıllarda artmıştır. Kas iskelet sistemi hastalıklarında önemli yer tutan, ağrı ve enflamasyon üzerine hızlı ve etkili bir şekilde müdahale edebilmek nöralterapiyi önemli bir tedavi seçeneği olarak önümüze koymaktadır. Bu tedavi yönteminin etki mekanizmalarının ve endike olduğu patolojilerin ortaya konabilmesi için ise daha çok sayıda klinik araştırmalara ihtiyaç duyulduğu ise aşikardır. Kas iskelet sistemi patolojilerinde klasik tıbbi yöntemlerle kombine olarak veya tek başına bu tedavi yönteminin hastalıkların tedavisinde başarılı sonuçlara katkı sunacağını düşünüyoruz.
Etik
Hakem Değerlendirmesi: Editörler kurulu tarafından değerlendirilmiştir.
Yazarlık Katkıları
Cerrahi ve Medikal Uygulama: V.S., M.Ö.K., Konsept: V.S., Dizayn: V.S., Veri Toplama veya İşleme: V.S., M.Ö.K., Analiz veya Yorumlama: V.S., M.Ö.K., Literatür Arama: V.S., M.Ö.K., Yazan: V.S.
Çıkar Çatışması: Yazarlar tarafından çıkar çatışması bildirilmemiştir.
Finansal Destek: Yazarlar tarafından finansal destek almadıkları bildirilmiştir.