Türk Osteoporoz Dergisi

TR /EN

Diğer

Postmenopozal Astimli Kadinlarda Inhale Kortikosteroidlerin Kemik Mineral Yogunlugu, Kemik Yapim Yikim Belirteçleri ve Yasam Kalitesi Testleri Üzerine Etkileri

Lale Cerrahoglu
Arzu Susin
Tuncay Duruöz
Pinar Çelik
Bekir Sami Uyanik

Turk J Osteoporos 2004;10(3):-

ÖZETAmaç: Postmenopozal astimli kadinlarda inhale kortikosteroidlerin (IKS) kemik mineral yogunlugu, kemik yapim yikim belirteçleri ve yasam kalitesi üzerine etkilerinin arastirilmasi.Materyal ve Metod: Postmenopozal dönemdeki astim tanisi almis ve en azindan 3 aydir düzenli inhale steroid kullanan hastalar ile astim tanisi olmayan ve steroid kullanmayan kontrol grubu rastgele seçildi. Kemik metabolizmasini etkileyen hastaligi olan veya ilaç kullananlar çalismaya alinmadi. Hastalik yili, günlük ve kümülatif inhale steroid dozu ve süresi degerlendirildi. Astimlilara solunum fonksiyon testleri (SFT) yapildi. KMY, Z ve T skorlari 4 bölgede DEXA yöntemiyle degerlendirildi. Kemik alkalin fosfataz (BAP), osteokalsin, _ cross laps ve 24 saatlik idrarda Ca-kreatinin oranina bakildi. Vertebral fraktürler standart lomber radyografilerle arastirildi. Yasam kalitesi Kisa Form 36 (KF-36) ve WHOQOL-BREF ile degerlendirildi. Istatistiksel analizde Mann Whitney U, Spearman korelasyon testi, Ki kare testleri kullanildi. pBulgular: Hasta ve kontrol gruplarina 15’er hasta alindi. Hasta ve kontrol gruplarinin yas ortalamasi 51,87 (SS:4,63) ve 54,33 (SS:4,61) idi. Her iki grubun demografik ve klinik verileri arasinda anlamli farklilik bulunmadi. KMY, T ve Z skorlari, kemik belirteçleri karsilastirildiginda, astimlilarda BAP düzeyleri anlamli olarak daha düsük bulundu. Kümülatif IKS dozu, IKS kullanim süresi ve ortalama günlük doz ile KMY, T ve Z skorlari arasinda anlamli korelasyon yoktu. Her iki grup arasinda yasam kalitesi puanlari arasinda farklilik bulunmadi. Hastalik süresi ile KF-36’nin agri ve genel saglik algilamasi puanlari arasinda ve inhale steroid kullanim süreleri ile WHOQOL-KISA FORM’un (World Health Organisation Quality of Life) psikoloji puani arasinda negatif korelasyon bulundu.Sonuç: Inhale steroidler, KMY, T ve Z skorlari üzerine etkili bulunmadi. BAP düzeyinin astimlilarda anlamli olarak daha düsük bulunmasi kullanilan inhale steroidlerin osteoblastik fonksiyonlari baskiladigini düsündürmektedir. Inhale steoid kullanan astimli hastalarin yasam kalitelerinin kontrol grubu yasam kalitesi düzeyinde olmasi steroidin olumlu etkisi olarak düsünülebilir. Anahtar kelimeler: Postmenopozal osteoporoz, astim, inhale steroid, yasam kalitesi, DEXASUMMARYSubject: To assess the effects of inhaled glucocorticosteroids on bone mineral density, bone formation and resorption markers and quality of life in postmenopausal women with asthma.Materials and Methods: Patients with asthma using inhaled steroids for more than 3 months and controls who had no asthma and not received steroids were randomly recurited. The exclusion criteria for both groups were having a disease known to affect bone metobolism or using such a drug, having autoimmun diseases. Disease duration, daily and cumulative inhaled steroid doses were noted. Pulmonary Function Tests (PFT) were performed in patients. Bone alkaline phosphatase (BAP), osteocalcin, _ cross laps and 24-hours urinary Ca/creatinine ratio were evaluated. Lumbar vertebral radiographies were performed to assess the vertebral fracture. The quality of life were assessed by the SF36 and WHOQOL-BREF. Mann Whitney U, Spearman correlation test and chi-squared test were used for statistical analysis. pResults: Both of the patient and the control groups consisted of 15 patients. The mean age of patients and controls were 51,87 (SD:4,63) and 54,33 (SD:4,61) respectively. There was no significant difference between the demographic and clinical data between the groups. BAP level was found significantly lower in asthma patients. There were no significant correlation between BMD, T, Z scores and duration, daily and cumulative doses of the inhaled glucocorticodteroids. There was no difference between the groups regarding the quality of life scores. The negative correlation was found between the disease duration and the pain (SF-36) and general health perception (SF-36). There was a negative correlation between the duration of the inhaled steroid and the WHOQOL psychological score.Conclusion: Inhaled steroids were not found significantly effective on BMD, T and Z scores in postmenopausal patients with asthma. However, BAP levels being significantly lower in asthma patients leads to a consideration that inhaled steroids inhibit osteoblastic functions. The similar quality of life levels in patients and controls may be interpreted as the positive effect of inhaled steroids on the quality of life in asthma patients. Key words: Postmenopausal osteoporosis, asthma, inhaled steroids, quality of life, DEXA

GIRIS

Kortikosteroidler, özellikle astim tedavisi basta olmak üzere birçok kronik noninfeksiyöz enflamatuar hastalikta yaygin olarak kullanilan ilaçlardir. Önemli oranda antiinflamatuar ve immunsupresif etkiye sahip olduklarindan endikasyonlari gün geçtikçe genislemektedir. Steroidlerin yaygin kullaniminin yani sira birçok komplikasyonu oldugu belirlenmistir. Vertebra kiriklarina sebep olabilen kemik mineral yogunlugundaki azalma bunlarin en önemlilerindendir (1). Inhale steroidler, astim tedavisinde oldukça etkili ilaçlardir ve oral steroidlerden daha iyi güvenlik profiline sahiptirler (2). Bu ilaçlarin akcigerlerden dolasima katilmalari nedeniyle çesitli yan etkilere sebep olabilecegi saptanmistir (3). Inhale kortikosteroidlerin kemik mineral dansitesine etkisini inceleyen son çalismalar farkli sonuçlar içermektedir. Inhale kortikosteroid kullaniminin kemik mineral yogunlugunu azalttigindan bahseden makalelerin yani sira etkilemedigini söyleyen makaleler de vardir (2). Bu çalismada inhale steroidlerin postmenopozal dönemdeki hastalarda KMY, kemik yapim-yikim belirteçleri ve yasam kalitesi testleri üzerine etkilerini arastirmayi planladik.

GEREÇ VE YÖNTEM

Çalismaya Celal Bayar Üniversitesi (CBÜ) Tip Fakültesi Hastanesi Gögüs Hastaliklari Klinigi’nde takibi yapilmakta olan astim tanisi almis 230 kisi taranarak en azindan son 3 aydir düzenli inhale steroid kullananlar ve postmenopozal dönemdeki kadin hastalar çalismaya dahil edildi. Sistemik olarak kullanilan steroidlerin KMY’na olan etkisiyle karismamasi için son 3 ay içerisinde oral veya parenteral kortikosteroid alanlar veya hayatlari boyunca 6 kürden daha fazla oral veya parenteral kortikosteroid kullananlar çalisma disi birakildi. Sistemik emilimi az olmakla beraber hayatlari boyunca 10 kutudan daha fazla topikal steroid veya nasal steroid kullananlar da çalismaya dahil edilmedi. Kemik metabolizmasini etkiledigi bilinen herhangi bir hastaligi olanlar veya steroid disinda kemik metabolizmasini etkileyen bir ilaç kullanimi olanlar ve uzun süre immobilizasyon öyküsü olanlar çalismaya alinmadi. Agir nörolojik, kardiyovasküler, endokrin problemleri gibi baska ciddi hastaligi olanlar da çalismaya dahil edilmedi. Astimli olan ve düzenli inhale steroid kullanan bu hastalara Grup 1 adi verildi.Kontrol grubu (Grup 2) olarak da CBÜ Tip Fakültesi Hastanesi Fizik Tedavi Poliklinigi’ne basvuran hasta yakinlari arasindan, astim tanisi olmayan ve steroid kullanmamis, postmenopozal dönemdeki bireylerden rastgele seçildi. Kontrol grubu alinirken yine kemik metabolizmasini etkiledigi bilinen herhangi bir hastaligi olan veya ilaç kullananlar, uzun süre immobilizasyon öyküsü olanlar ve yine agir nörolojik, kardiyovasküler, endokrin problemleri gibi baska ciddi hastaligi olanlar da çalismaya alinmadi. Tüm hastalarin yas, boy ve kilolari, osteoporoz açisindan aile öyküleri, hafif travmayla kirik olup olmadiklari kaydedildi. Yiyeceklerle ilgili anket formu doldurularak günlük kalsiyum tüketimleri hesaplandi (4). Alkol, sigara aliskanliklari, kahve tüketimi, menars yasi, menopoz yasi ve süresi, dogum sayisi, laktasyon süresi, inaktif ve sedanter yasamlari olup olmadigi, yürüyüs ve spor yapma durumlari sorgulandi.Astimli hastalarin hastalik yili, kullandiklari inhale steroid dozu ve süresi kaydedildi. “Günlük inhale kortikosteroid dozu x 365 x kullandigi yil sayisi” formülü kullanilarak kümülatif inhale steroid dozlari hesaplandi.Ülkemizde, Beklometazon dipropiyonat (BDP), Budesonid (BUD) ve Flutikazon propiyonat (FP) olmak üzere üç adet inhale kortikosteroid preperati bulunmaktadir. Bu ilaçlarin esdeger dozlari farkli oldugu için esdeger dozlari tablo 1’e göre, Budesonid’in esdegeri olarak hesaplandi (5). Astimli hastalara solunum fonksiyon testi yapilarak FVC (Zorlu vital kapasite), FEV1 (Birinci saniyedeki zorlu ekspiratuar volüm), FEV1/FVC, PEF (Zirve akim) ve FEF % 25-75 (Zorlu ekspiratuar volümun % 25-75’indeki akim hizi) düzeylerinin ölçümü yapildi. Lunar DPX-NT DEXA cihazi ile lomber omurga L2-L4 anterior, sol kalça femur boynu, trokanter ve ward üçgeni KMY ölçümleri, T ve Z skorlari da degerlendirildi. Kemik yapim-yikim belirteçleri olarak kemik ALP, Osteokalsin, _ cross laps ve 24 saatlik idrarda Ca-kreatinin oranina bakildi. Vertebral fraktür açisindan anteroposterior ve lateral olmak üzere iki yönlü dorsal ve lomber vertebra grafileri çekildi. Hastalarin yasam kalitesini degerlendirmek için Kisa Form 36 (KF-36) ve WHOQOL-BREF yasam kalitesi ölçekleri kullanildi. KF-36 ölçegi, 36 sorudan olusmaktadir ve bunlar 8 boyutun ölçümünü saglamaktadir: fiziksel fonksiyon (10 madde), sosyal fonksiyon (2 madde), fiziksel sorunlara bagli rol kisitliliklari (4 madde), emosyonel sorunlara bagli rol kisitliliklari (3 madde), mental saglik (5 madde), enerji/vitalite (4 madde), agri (2 madde) ve sagligin genel algilanmasi (5 madde). Alt ölçekler sagligi 0 ile 100 arasinda degerlendirmektedir. 0 kötü saglik durumunu gösterirken, 100 iyi saglik durumuna isaret etmektedir (6). WHOQOL-BREF, 26 sorudan olusan bir hayat kalitesi ölçegidir. Bedensel, ruhsal, sosyal iliskiler ve çevre alani olmak üzere 4 alandan olusmaktadir (7). Türkçe versiyonunda ise 27 soru bulunmaktadir (8). Istatistiksel analiz: Mann Whitney U, Spearman korelasyon testi, Ki kare testleri kullanildi. p<0,05 anlamli kabul edildi.

1. Nas K, Çevik R. Steroide Bagli Osteoporozun Özellikleri. Göksoy T, ed. 0;0:0-0.

2. Wisniewski AF, Lewis AS, Gren DJ, Maslanka W, Burrel H, Tattersfield AE. Cross sectional investigation of the effects of inhaled corticosteroids on bone density and bone metabolism in patients with asthma. Thorax . 1997;52:853-863.

3. Wrong CA, Walsh LJ, Smith CJP, et al. Inhaled corticostreoid use and bone-mineral density in patients with asthma. Lancet . 2000;355:403-1399.

4. Cerrahoglu L, Duruöz MT, Tikiz C ve ark. Postmenopozal kadinlarda diyetle kalsiyum alimi ile kemik mineral yogunlugu arasindaki iliski. Osteoporoz Dünyasindan . 2002;8:173-177.

5. Çöplü L. Ulusal Astim Tani ve Tedavi Rehberi. Toraks Dergisi . 2000;1:12-26.

6. Aydemir Ö. Konsültasyon-liyezon psikiyatrisinde yasam kalitesi ölçümü: Kisa Form 36 (SF-36). Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi . 1999;7:0-0.

7. Fidaner H, Elbi H, Fidaner C ve ark. Yasam kalitesi ölçülmesi, WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi . 1999;7:0-0.

8. Fidaner H, Elbi H, Fidaner C ve ark. WHOQOL Türkçe versiyonu çalismalari odak grup görüsmeleri ve ulusal sorunlarin degerlendirilmesi. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi . 1999;7:0-0.

9. Luengo M, del Rio L, Pons F, Picado C. Bone mineral density in asthmatic patients treated with inhaled corticosteroids: a case-control study. Eur Respir J . 1997;10:2110-2113.

10. Ip M, Lam K, Yam L, Kung A, Ng M. Decreased bone mineral density in premenopousal astma patients receiving long-term inhaled steroids. Chest . 1994;105:1722-1727.

11. Hanania NA, Chapman KR, Sturtridge WC, Szalii JP, Ketsen S. Dose related decrease in bone density among astmatic patients treated with inhale corticosteroids. J Allergy Clin Immunol. . 1995;96:571-579.

12. Hughes JA, Conry BG, Male SM et al. One year prospective open study of the effect of high dose inhaled steroids, fluticasone propionate, and budesonide on bone markers and bone mineral density. Thorax . 1999;54:223-229.

13. Medici TC, Grebski E, Hacki M et al. Effects of one year treatment with inhaled fluticasone propionate or beclomethasone dipropionate on bone density and bone metabolism: a randomised paralel group study in adult asthmatic subjects. Thorax . 2000;55:375-382.

14. Ali NJ, Capwell S, Ward MJ. Bone turnover during high dose inhaled corticosteroid treatment. Thorax . 1991;46:160-164.

15. Adams R, Wakefield M, Wilson D et al. Quality of life in asthma: a comparasion of community and hospital asthma patients. J Asthma . 2001;38:15-205.

16. Bonala SB, Pina D, Silverman BA et al. Asthma severity, psychiatric morbidity and quality of life: correlation with inhaled corticosteroid dose. J Asthma . 2003;40:0-691.

Makale Araçları

Dergi Hakkında

Form

Faydalı Linkler

Son Güncelleme: 28.12.2023