Diğer

Postmenopozal Osteoporozlu Hastalarda b2-Mikroglobulin Düzeyleri

  • Funda Tasçioglu
  • Yildiray Tabak
  • Pinar Ulasan
  • Cengiz Öner

Turk J Osteoporos 2003;9(2):-

ÖZETBu çalismanin amaci, postmenopozal osteoporozu olan hastalarda serum b2 mikroglobulin düzeylerini arastirmak ve elde edilen sonuçlari saglikli postmenopozal kadinlarla karsilastirmakti. Ayrica, b2 mikroglobulin düzeyleri ile kemik mineral yogunlugu (KMY), parathormon (PTH), alkalen fosfotaz (ALP), kalsiyum (Ca), fosfor (P) ve 24 saatlik idrardaki kalsiyum düzeyleri arasindaki iliski degerlendirildi. Bu amaçla osteoporozu olan 31 postmenopozal hasta ve kontrol grubu olarak yine postmenopozal dönemde 22 saglikli kadin çalismaya dahil edildi. Lomber omurga ve proksimal femurdan gerçeklestirilen KMY ölçümleri için DXA yöntemi kullanildi. Laboratuar analizlerinde serum b2 mikroglobulin, PTH, ALP, Ca, P ve 24 saatlik idrardaki Ca düzeyleri belirlendi. Kontrollerle karsilastirildiginda, osteoporozlu hastalarin lomber bölge (pAnahtar kelimeler: b2 mikroglobulin, postmenopozal osteoporozSUMMARYThe aim of this study was to evaluate the concentrations of b2 microglobulin in patients with postmenopausal osteoporosis and compare the results with the ones obtained from healthy postmenopausal women. We also evaluated the relationships between b2 microglobulin and bone mineral density (BMD), parathyroid hormone (PTH), calcium (Ca), phosphorus (P), alkaline phosphatase (ALP), and 24 hr urinary calcium levels. For this aim, 31 postmenopausal women with osteoporosis and 22 healthy postmenopausal women were included in the study.  DXA was used for the measurement of BMD of the lumbar spine and proximal femur. Laboratory assessments included serum Ca, P, ALP, PTH, b2 microglobulin levels and 24 hour urinary calcium. BMD at the lumbar spine (pKey words: b2 microglobulin, postmenopausal osteoporosis

GIRIS

Osteoporoz en sik görülen metabolik kemik hastaligidir ve önemi giderek artan bir halk sagligi problemi haline gelmektedir (1). Osteoporoza yol açan patofizyolojik mekanizma, postmenopozal dönemde kemik rezorpsiyonunun formasyon hizini asmasi sonucunda meydana gelen kemik metabolizmasindaki bir dengesizlige baglidir (2). Bu artmis kemik döngüsü bu hastalarda görülen kemik kaybinda önemli bir rol oynuyor gibi gözükmektedir. Kemik döngüsüne ait gerek formasyon, gerekse rezorpsiyon belirleyicilerinin düzeyleri postmenopozal süreçte artar. Bu durum da kemik metabolizmasina ait biyokimyasal belirleyicilerin osteoporozun tani ve tedavisinde degerli oldugunu düsündürmektedir (3,4). Kemik kaynakli büyüme faktörü, ya da diger adiyla b2 mikroglobulin’ in osteoklastik aktiviteyi stimüle ederek kemik metabolizmasi üzerinde düzenleyici bir fonksiyon yaptigina inanilmaktadir (5,6). Yaklasik 11.000-12.000 dalton moleküler agirliga sahip olan bu polipeptid baslica karacigerde sentez edilir (7). Bununla birlikte, kemik, enflamatuvar ve malign dokularda bu madde için önemli bir kaynaktir. Romatoid artritte, enflamatuvar ve malign hastaliklarda b2-mikroglobulin düzeyleri yüksek olabilir (8-10). Bu maddenin, kemik kültürlerinde DNA ve kemik kollajeni sentezini ve osteoklastik aktiviteyi uyararak kemik metabolizmasini regüle ettigi gösterilmistir (11). Yüksek dönüsüm hizi olan kemik hastaliklarinda b2-mikroglobulin konsantrasyonunun yüksek oldugu bulunmustur (12). Artmis osteoklastik aktivite nedeniyle postmenopozal osteoporozda yüksek bir remodelling hizi söz konusudur ki, bu durumda b2 mikroglobulin düzeyinin bu hastalikta artmis olabilecegini düsündürmektedir (13). Bu gözlemlerin isiginda, postmenopozal osteoporozlu hastalarda b2 mikroglobulin konsantrasyonunu ve bu madde ile kemik mineral yogunlugu ve diger biyokimyasal parametreler arasindaki iliskiyi arastirmayi amaçladik.


YÖNTEM VE GEREÇ

Bu çalismaya en az bir yildir menopozda olan ve DXA ile lomber ve/veya femur kemik mineral yogunlugu genç eriskin degerlere göre 2.5 standart sapmadan düsük olan ossteoporozlu 31 (14), ve yine en az bir yildir postmenopozal olan, ancak osteoporoz saptanmayan 22 saglikli kadin dahil edildi.Hastalar daha önce osteoporoza yönelik herhangi bir medikal tedavi almamisti. Kemik metabolizmasini etkiledigi bilinen hastaligi olanlar ya da yine kemik metabolizmasini etkileyen ilaçlari kullanan hastalar çalismaya alinmadi. Ayrica b2 mikroglobulin düzeylerinin yükseldigi romatoid artrit, diabetes mellitus gibi hastalik öyküsü olanlar, enfeksiyon, renal ya da hepatik hastaliklari ve malignitesi ve hastalar da çalisma disi birakildi. Tedavi öncesinde eritrosit sedimentasyon hizi (ESH), tam kan sayimi, serum ALP, Ca, P, SGOT, SGPT, GGT, BUN, kreatinin, glikoz, ürik asit, albumin, total protein, Na, K, Cl, direkt ve total bilirubin tetkikleri, parathormon (PTH) düzeyleri ve 24 saatlik idrarda Ca atilimi düzeyleri saptandi. Ayrica serum b2 mikroglobulin konsantrasyonu nefelometrik teknik (Bechman-Immage Immunochemistery System, USA) ile belirlendi.Çalismanin baslangicinda, DXA yöntemi kullanilarak (Hologic QDR 4500 W) lomber vertebra ve femur (femur boynu, trokanter ve Ward üçgeni) KMY ölçümleri gerçeklestirildi ve sonuçlar gr/cm2 seklinde ifade edildi. Istatistiksel analizler SPSS 10.0 programi ile yapildi. Çalismaya alinan hasta gruplarinin demografik, laboratuar ve biyokimyasal düzeylerini karsilastirmak için eslestirilmemis t test kullanildi. b2 mikroglobulin ile ölçüm yapilan bölgelerdeki KMY, ALP, Ca, P, PTH ve 24 saatlik idrardaki Ca atilimi arasindaki iliskiyi arastirmak amaciyla Pearson korelasyon analizi kullanildi. Sonuçlar ortalama±standart sapma seklinde verildi ve istatistiksel anlamlilik için p<0.05 kabul edildi.


BULGULAR

Çalismaya dahil edilen hastalarin demografik özellikleri tablo 1’de verilmistir. Yas, menopoz süresi ve vücut kitle indeksi ortalama degerleri açisindan gruplar arasinda istatistiksel olarak anlamli bir farklilik bulunmadi (p>0.05).Tablo 2’de her iki grupta yer alan olgularin KMY degerleri ve serum b2 mikroglobulin, Ca, P, ALP, PTH ve 24 saatlik idrardaki Ca düzeyleri verilmistir. Osteoporozu olan kadinlarda lomber bölge (p0.05).Yapilan korelasyon analizinde, iki grupta da b2 mikroglobulin konsantrasyonu ile ALP, Ca, P, PTH, 24 saatlik idrardaki Ca düzeyleri arasinda bir iliski saptanmadi (p>0.05). Benzer sekilde b2 mikroglobulin ile ölçüm yapilan bölgelerdeki KMY arasinda gerek osteoporotik gerekse osteoporotik olmayan kadinlarda bir iliski bulunmadi (p>0.05) (Tablo 3).


TARTISMA

Yüksek döngülü osteoporozun patogenezindeki olasi rolü konusundaki gözlemler, b2 mikroglobulin konusunda bazi önemli sorular ortaya çikarmis olmakla birlikte, bu peptid ile kemik metabolizmasi arasindaki etkilesim günümüze kadar yeterince arastirilmamistir. Yapilan çalismalar, beta 2 MG’nin kemik dönüsümü özellikle de kemik rezorpsiyonunu yansitmak açisindan yararli bir biyolojik marker olabilecegini düsündürmektedir (6,7,8,9,10,11,12,13,14,15). Rico’nun yaptigi bir çalismada, postmenopozal bir grup hasta ele alinmis ve tartarata dirençli asit fosfotaz’ in (TRAP), osteoklastlar tarafindan sentez edildigi gerçeginden yola çikarak, bu madde ile b2 mikroglobulin arasindaki iliski arastirilmistir. b2 mikroglobulin düzeyinin osteoporozlu kadinlarda anlamli biçimde yüksek olmasi ve TRAP ile arasindaki kuvvetli pozitif iliski her iki parametrenin de kemik rezorpsiyonu ve/veya remodellinginin biyolojik belirleyicileri oldugunu düsündürmüstür (5). Bu durum, Moe tarafindan ileri sürülen ve b2 mikroglobulinin osteoklastik aktiviteyi uyardigi seklindeki raporlarla uyumludur (11). Cantatore’nin gerçeklestirdigi bir çalismada da postmenopozal osteoporozu olan hastalarda antirezorptif bir ajan olan salmon kalsitonini tedavisi uygulamis ve bu tedavi ile b2 mikroglobulin düzeylerinde anlamli bir düsüs oldugunu bulmustur 16). b2 mikroglobulin’in osteoklastik aktiviteyi yansittigini gösteren bir baska çalismada Sato tarafindan gerçeklestirilmistir. Bu çalismada, immobilize hemiplejik hastalarda osteoklastik aktivitenin artmis olmasina bagli b2 mikroglobulin düzeyinin yükselmis olabilecegi düsüncesinden yola çikilmis ve elde edilen sonuçlar, b2 mikroglobulin’in yüksek oldugunu, ayrica serum piridinolin çapraz baglari ile arasinda pozitif iliskinin varligini göstermistir. Arastirmaci, bu bulgulara dayanarak akut strok sonrasi immobilizasyona bagli olarak artmis kemik rezorpsiyonunun tanisinda b2 mikroglobulin’ in osteoklastik aktiviteyi yansittigini ve yararli bir biyokimyasal belirleyici oldugu ileri sürmüstür (17).Kemik kaybi kompleks bir proçes oldugu için, b2 mikroglobulin gibi tek bir mekanizmanin ortaya çikan tüm ya da pek çok degisikligi açiklamasi beklenemez (18). Osteoporozda PTH’a verilen doku cevabi degismemekle birlikte, böbrekteki yetersiz vitamin D metabolizmasinin bir sonucu olarak bu hormonun sentezinde yavas fakat progresif bir artis olur. Ayrica, yetersiz kalsiyum alimina bagli olarak negatif bir kalsiyum dengesi oldugu da iyi bilinmektedir. Osteoporozun patogenezinde PTH en önemli kemik rezorbe edici faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir (19-21). Bu çalismadan elde ettigimiz sonuçlar postmenopozal osteoporozda b2 mikroglobulin konsantrasyonunun yükseldigini ortaya koydu ve bu konuda daha önce yapilmis sinirli sayidaki çalismanin sonuçlarini teyit etti (5,6). PTH konsantrasyonu ise tüm hastalarda normal sinirlar içinde olmakla birlikte osteoporotik kadinlarda kontrollere oranla anlamli düzeyde yüksek bulundu. Bununla birlikte, çalismamizda b2 mikroglobulin düzeyi ile BMD, PTH, ya da ele alinan diger parametreler arasinda anlamli bir iliski saptayamadik. Bu sonuç Rico’nun (5) sonuçlari ile uyumsuz olmakla birlikte, Zofkova’nin (18) çalismasinin sonuçlari bizi destekler nitelikte idi. Postmenopozal osteoporotik kadinlarda saptadigimiz bu bulgulari, konu ile ilgili yapilmis sinirli sayida çalisma olmasi nedeniyle yorumlamakta güçlük çektik. Postmenopozal osteoporozda kemik rezorpsiyonuna dair spesifik biyolojik belirleyicilerin kullanildigi bazi çalismalar kemik rezorpsiyonunda artis bildirmekte ve histomorfometrik çalismalar artmis kemik rezorpsiyonuna artmis kemik formasyonunun eslik ettigini göstermektedir (22,23). Eger b2 mikroglobulin osteoblast ve osteoklastlari aktive ediyorsa, postmenopozal osteoporozun patogenezinde önemli bir faktör olabilir ki bu hastalikla ilgili olarak pek çok neden ve mekanizma ileri sürülmektedir (24). Ayrica Canalis tarafindan da belirtildigi üzere diger kemik hastaliklarinin patogenezinde de rol oynuyor olabilir (25). b2 mikroglobulin’ in üç farkli insan osteoblastik hücre kültüründe üretildigini gösterilmistir (26). Yine de kemik matriksinde bulunan b2 mikroglobulin’in baslica osteoblast kaynakli mi oldugu, yoksa karacigerde sentez edilip daha sonra kemige mi tasindigi halen bilinmemektedir. Bu bilinmezlik su anda spesifikligini gizlemektedir (5). Elde ettigimiz sonuçlar b2 mikroglobulin düzeyinin postmenopozal osteoporozda kontrollere oranla yüksek oldugunu ortaya koydu ve kemik rezorpsiyonunu yansitmak açisindan uygun bir belirleyici olabilecegini düsündürdü. Ancak artmis kemik rezorpsiyonu ile seyreden hastaliklarin patogenezindeki olasi rolü konusunda daha ileri çalismalari gerekli oldugu kanaatindeyiz.


1. Cummings SR, Kelsey JL, Nevitt MC, O’Dowd KJ. Epidemiology of osteoporosis and osteoporotic fractures. Epidemiol Rev . 1985;7:178-207.

2. Ravn P, Fledelius C, Rosenquist C, Overgaard K, Christiansen C. High bone turnover is associated with low bone mass in both pre- and postmenopausal women. Bone . 1996;19:8-291.

3. Melton LJ, Sundeep K, Atkinson EJ, O’Fallon WM, et al. Relationship of bone turnover to bone density and fractures. J Bone Miner Res . 1997;12:91-1083.

4. Garnero P, Shih WJ, Gineyts E, Karpf DB, Delmas BD. Comparison of new biochemical markers of bone turnover in late postmenopausal osteoporotic women in response to alendronate treatment. J Clin Endocrinol Metab . 1994;79:700-1693.

5. Rico H, Ripoll E, Revilla M, et al. _2-Microglobulin in postmenopausal osteoporosis. Calcif Tissue Int . 1993;53:78-80.

6. Ripoll E, Arribas I, Relea M, et al. Beta-2-microglobulin in diseases with high bone remodelling. Calcif Tissue Int . 1995;57:6-272.

7. Canalis E, McCarthym T, Centrelle M. Growth factors from adult bovine bone. Calcif Tissue Int . 1988;43:51-346.

8. Sprague SM, Popovtzer MM. Is _2-microglobulin a mediator of bone disease? Kidney Int . 1995;47:1-6.

9. Klein T, Levin I, Niska A, et al. Correlation between tumour and serum beta 2 m expression in patients with breast cancer. Eur J Immunogenet . 1996;23:417-423.

10. Walters MT, Stevenson FK, Goswami R, et al. Comparison of serum and synovial fluid concentrations of _2-microglobulin and C reactive protein in relation to clinical disease activity and synovial inflammation in rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis . 1989;48:11-905.

11. Moe SM, Sprague SM. Beta2-microglobulin induces calcium efflux from cultured neonatal mouse calvariae. Am J Physiol . 1992;263:240-245.

12. Fiore CE, Foti R, Tamburino C. Metabolic-dependent increase of serum _2-microglobulin levels in patients with Paget’s disease of bone. Horm Metab Res . 1992;24:143-144.

13. Eriksen EF, Hodgson SF, Eastell R, et al. Cancellous bone remodelling in type I (postmenopausal) osteoporosis: quantitative assessment of rates of formation, resorption, and bone loss at tissue and cellular levels. J Bone Miner Res . 1990;5:311-319.

14. Kanis JA, Glüer CC. An update on the diagnosis and assessment of osteoporosis with densitometry. Osteoporos Int . 2000;11:192-202.

15. Rico H, Ripoll E, Arribas I, et al. _2-microglobulin in Paget’s bone disease. Calcif Tissue Int . 1994;54:91-389.

16. Cantatore FP, Loperdifo MC, Mancini L, et al. Effect of calcitonin or the anabolic steroid Decadurabolin on serum beta 2 microglobulin in osteoporotic postmenopausal women. J Rheumatol . 1992;19:5-1753.

17. Sato Y, Kuno H, Kaji M, et al. Serum _2-microglobulin reflects increased bone resorption in immobilized stroke patients. Am J Phys Med Rehabil . 2001;180:19-24.

18. Zofkova I, Bahbouh R, Bendlova B, et al. Circulating _2-microglobulin in relation to bone metabolism: Implications for bone loss with aging. Calcif Tissue Int . 1999;65:442-446.

19. Halloran BP, Lonergan ET, Portale AA. Aging and renal responsiveness to parathyroid hormone in healthy men. J Clin Endocrinol Metab . 1996;81:2192-2197.

20. Meunier P. Prevention of hip fractures by correcting by correcting calcium and vitamin D insufficiencies in elderly people. Scand J Rheumatol . 1996;25:75-78.

21. Heaney RP. Calcium, parathyroid function, bone, and aging. J Clin Endocrinol Metab . 1996;81:1697-1698.

22. Eastell R, Calvo MS, Burritt MF. Abnormalities in circadian patterns of bone resorption and renal calcium conservation in type-I osteoporosis. J Clin Endocrinol Metab . 1992;74:487-494.

23. Brown JP, Delmas PD, Malaval L, et al. Serum bone gla-protein: a specific marker for bone formation in postmenopausal osteoporosis. Lancet . 1984;1:1091-1093.

24. Raisz L. Local and systemic factors in the pathogenesis of osteoporosis. N Eng J Med . 1988;318:818-828.

25. Canalis E, McCarthy T, Centrella M. Growth factors and cytokines in bone cell metabolism. Annu Rev Med . 1992;42:17-24.

26. Johansen JS, Williamson MK, Rice JS, et al. Identification of proteins secreted by human osteoblastic cells in culture. J Bone Miner Res . 1992;7:0-501.