Diğer

Postmenopozal Osteoporozu Olan Kadinlarda Risedronatin Kemik Mineral Yogunlugu ve Yasam Kalitesi Üzerine Etkisi: 1 Yillik Takip Sonuçlari

  • Ercan Madenci
  • Savas Gürsoy
  • Sema Keven
  • Emine Arica

Turk J Osteoporos 2003;9(2):-

ÖZETÇalismamizin amaci, PMO’u olan kadinlarda risedronat tedavisinin, kemik mineral yogunlugu (KMY) ve yasam kalitesi üzerindeki etkisini arastirmaktir.Çalismaya PMO olan 65 hasta alindi. Rast gele yöntemle 45 olgu tedavi ve 20 olgu kontrol grubuna seçildi. Tedavi grubunu olusturan 45 olguya 1 yil süreyle, günlük 5 mg risedronat ve 1000 mg kalsiyum, kontrol grubundaki 20 olguya ise günlük 1000 mg kalsiyum verildi. Çalismanin baslangicinda ve sonunda olgularin yasam kalitesini Nottingham Saglik Profili (NSP) skalasi ile degerlendirildi. Olgularin kemik mineral yogunluklari, tedavinin basinda, 6.ayda ve 12.ayda vertebra ve femur bölgelerinden DEXA ile ölçüldü. Ilk 6 aylik sürenin sonunda hasta ve kontrol gurubu ölçümleri arasinda anlamli bir fark saptanmadi (p>0.05). Bir yilin sonunda tedavi grubundaki olgularin KMY ölçümlerinde anlamli bir artis oldugu saptanirken (pGruplar arasindaki yasam kalitesi testinde tedavi öncesi ve sonrasi sonuçlarinda, tedavi grubunda anlamli  fark saptanirken (p0.05). Tedavi grubundaki olgularda, fiziksel aktivite kisitliligi parametresinde anlamli bir farklilik bulunmadi (p>0.05).Sonuç olarak; risedronatin kemik mineral yogunlugunu arttirdigi, kirik riskini azalttigi, agriyi azalttigi ve yasam kalitesinin artmasinda etkili oldugu kanisina vardik.Anahtar kelimeler: Postmenopozal osteoporoz, risedronat, Nottingham saglik profiliSUMMARYOur objective was to assess the impact of treatment with risedronate on the bone mineral density and quality of life in the women who had postmenopausal osteoporosis (PMO).Sixty-five patients with PMO were included in the study. Forty-five of them were selected randomly, and constituted the study group while the remaining 20 served as control. Forty-five patients comprising the study group were treated with 5 mg risedronate and 1000 mg calcium for 1 year while 20 control patients were treated only with 1000 mg calcium. The quality of life of the patients was evaluated with Notthingham Health Profile (NHP) scale both at the beginning and at the end of the study. Bone mineral densities were measured in the vertebral and femoral regions using DEXA at the beginning, and at 6th and 12th months of the treatment. The results of patients and controls were not different significantly after 6 months follow up (p>0.05). At the end of 1 year follow up, the bone mineral density of the treatment group increased significantly while it decreased significantly in the controls (pQuality of life increased significantly in the treatment group (p0.05). The parameters related to the limitation of physical activity did not change significantly in the treatment group (p>0.05).In conclusion, by increasing the bone mineral density, risedronate increases the quality of bone, decreases the risk of fracture and pain, and positively effects the quality of life.Key words: Postmenopausal osteoporosis, risedronate, Nottingham Health Profile.

GIRIS

Postmenopozal osteoporoz (PMO), kadinlarda menopoz sonrasinda gözlenen bir sistemik kemik hastaligidir (1). Düsük kemik mineral yogunlugu, kemik dokusunun mikro mimari özelliklerinde bozulmalarin varligi ve kemik kirilganliginin artmasi ile karakterize metabolik bir kemik hastaligidir (2).Yapilan arastirmalarda PMO’un kadinlarin en az %30’unu etkiledigi bildirilmektedir (3). Önemli bir agri ve disabilite nedeni olan osteoporoz, hastalarin yasam kalitelerini de olumsuz yönde etkiledigi için tedavi edilmesi gereken bir hastaliktir (4).Risedronat, kemik döngüsünü düzenleyen, antirezorptif aktivite gösteren pirofosfat analogudur (5). Diger bifosfonatlardan farkli olarak fizikokimyasal yapisinda bir siklik yapida nitrojen atomu yer almakta ve bu sayede düsük dozlarda dahi kullaniminda, terapötik özelligini önemli ölçüde arttirdigi ileri sürülmektedir (5-6).In vitro çalismalar risedronatin temelde kemik rezorpsiyonunun aktif bölgelerine seçici olarak baglandigini, buralarda osteoblastlarin yeni kemik olusturmasini bozmadan osteoklastlarin kemik yikim aktivitesini inhibe ettigini ve indirek etki ile de osteoblast aktivitesini ve kemik formasyonunu sitimüle ettigini bildirmektedir (7).Risedronatin insan vücudundaki terminal yari ömrünün 200 saat oldugu (8) ve oral tek doz kullaniminda, aminobifosfonatlara göre gastrointestinal yan etkisinin daha az oldugu yapilan arastirmalarda bildirilmistir (9).Risedronatin, diger bifosfonatlar gibi biyoyararlanimi düsüktür. Su disindaki içeceklerden ve besin maddelerinden etkilenir. Risedronatin kullanimi su anda piyasada bulunan bifosfonatlara göre hasta açisindan kolaylastirilmistir. Risedronat, sabah kahvaltidan yarim saat önce alinabilmesinin yani sira, herhangi bir ögünden iki saat sonra veya yatmadan yarim saat öncede bol su ile alinabilir (10).Çalismamizin amaci, PMO’u olan kadinlarda risedronat tedavisinin, kemik mineral yogunlugu (KMY) ve yasam kalitesi üzerindeki etkisini arastirmaktir.


MATERYAL VE METOD

Bu çalismada Gaziantep Üniversitesi Tip Fakültesi Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Anabilim Dali poliklinigine basvuran ve PMO tanisi almis olgulardan rast gele yöntemle 45’i tedavi grubuna, 20’si de kontrol grubuna seçildi.Romatoid artrit gibi inflamatuvar romatizmal hastaligi, endokrinolojik bozuklugu, böbrek ve karaciger hastaligi gibi sekonder osteoporoza neden olabilecek hastalik öyküsü olanlarla uzun süreli ilaç kullanim öyküsü olanlar ve aktif peptik ülseri olan olgular çalismaya alinmadilar.Tedavi grubundaki 45 olguya 1 yil süreyle, günlük 5 mg risedronat ve 1000 mg kalsiyum, kontrol grubundaki 20 olguya ise günlük 1000 mg kalsiyum verildi.Hastalara risedronati, sabah aç karnina veya herhangi bir ögünden yaklasik iki saat sonra bol su ile almalari, aldiktan sonra en az yarim saat herhangi bir sey yiyip-içmemeleri, bu süre içinde dik durumda kalmalari önerildi. Hastalara kalsiyum ile risedronati birlikte almamalari gerektigi anlatildi.Tüm olgularin yas, boy, kilo, vücut kitle indeksi (VKI), menopoz süresi, menopoz yasi gibi demografik verileri kaydedildi ve gruplar arasindaki karsilastirmalar yapilarak istatistik olarak anlamliliklarina bakildi. Yine tüm olgularin L1-4 lomber vertebra, femur (total) ve wards üçgeni T ve Z skorlarina göre KMY; tedavinin basinda, 6. ve 12. aylarda Dual Foton X-ray Absorbsiyometre (DEXA, Hologic Q2000) cihazi ile ölçümleri yapildi ve çikan sonuçlarin ortalama, minumum, maksimum degerleri her iki grup arasinda karsilastirmali olarak tablo halinde sunuldu.PMO’un komplikasyonlarindan etkilenmis olabilecegini düsündügümüz yasam kalitesini, olgularin bedensel, emosyonel ve sosyal yasamlarini ilgilendiren ve bir disabilite ölçegi olarak kullanilan Nottingham Saglik Profili (NSP) skalasi ile çalismanin basinda ve sonunda tüm olgular degerlendirildi (11).Istatistiksel analizler Windows için gelistirilen SPSS programi (10.0 versiyonu) ile yapildi. Olgu ve kontrol grubunun, demografik veriler arasindaki degerler ile tedavi öncesi ve sonrasi KMY ve NSP parametre degerlerinin karsilastirilmasinda Student-t testi kullanilarak anlamli farkliliklarin olup olmadigina bakildi.


BULGULAR

Çalismaya alinan 65 postmenopozal osteoporozlu hastanin yas, kilo, boy ve VKI’leri, menopoz yas ve sürelerine ait veriler Tablo I’de sunuldu. Her iki grup arasinda; yas, menopoz yasi ve süresi, boy, kilo ve VKI’leri arasinda anlamli bir farklilik bulunmadi (p>0.05, Tablo 1).L1-L4 vertebra, femur (total) ve wards üçgeni (T ve Z skorlarina göre) KMY’nunun ilk 6 aylik ölçüm sonuçlarinin karsilastirilmasinda kismi bir artis olsa da bu istatistik olarak anlamli bir fark degildi (p>0.05). 12. ayda yapilan kemik mineral yogunlugu ölçüm sonuçlarina göre tedavi grubunda anlamli bir artis oldugu saptanirken (p0.05, Tablo 3). Kontrol grubunda ise tüm parametrelerde anlamli bir farklilik bulunmadi (p>0.05, Tablo 3).


TARTISMA

Dünyada ortalama yasam süresinin artmasi, osteoporozun önemini arttirmistir. PMO 50 yasin üstündeki beyaz kadinlarin yaklasik %45’ini etkiledigi yapilan arastirmalarda bildirilmektedir (3). Oranin bu kadar yüksek olmasi hastalarin tedavilerini zorunlu kilmaktadir. Tedavisinde farkli protokoller önerilmekle birlikte günümüzde kombine tedavi protokollerinin daha etkin oldugu görüsü desteklenmektedir. Kalsiyumun çesitli tedavi kombinasyonlarinin vazgeçilmez bir bölümü oldugu bilinmektedir (12). Çalismamizda risedronat ile birlikte destek tedavisi olarak kalsiyumu kullandik.Bir çalismada, PMO’lu hastalarda 5 mg oral risedronat, iki yil süre ile kullanilmis ve bir yil sonunda plasebo grubuna göre lomber bölgede %3.2, kalçada %2, iki yil sonunda ise lomber bölgede %5.5, kalçada %3 oraninda KMY’nda artis saptanmistir (13). Baska bir çalismada 5 mg risedronati 821 hasta 3 yil süre ile kullanmis ve KMY’nda plasebo grubuna göre lomber bölgede %5.4, femur boynunda %1.6, intertrokanterik bölgede %3.3 oraninda artis olmustur (14). Ayni çalismada vertebra ve vertebra disi fraktür insidansini önemli oranda azalttigi ileri sürülmüstür. Bizim çalismamizda da risedronat kullanan grupta bir yilin sonunda lomber ve femur bölgelerinde KMY anlamli derecede artmistir (p0.05). Kontrol grubunda da hiçbir parametrelerde anlamli bir farklilik görülmedi (p>0.05).Sonuç olarak; risedronatin kemik mineral yogunlugunu ve buna bagli olarak kemik kalitesini arttirdigi, kirik riskini azalttigi, agriyi azalttigi ve yasam kalitesinin artmasinda etkili oldugu kanisina vardik.


1. Eskiyurt N, Akyüz G: Osteoporoz: Genel bir degerlendirme. Karaaslan Y, Akyüz G, (Ed) Osteoporoz Top 40. MD Yayincilik, Ankara . 2002;0:1-22.

2. Kanis JA, Delmas P, Burckhardt P, et al. Guidelines for diagnosis and management of osteoporosis. Osteoporosis Int . 1997;7:390-406.

3. 3. WHO Study Group:. 0;0:0-0.

4. Consensus Development Conference: Diagnosis, prophylaxis, and treatment of osteoporosis. Am Med J . 1993;94:50-646.

5. Devide G, Silvano A: New bisphosphonates in the treatment of bone disease. Drugs & Aging . 1999;15:93-285.

6. Lieata AA. Bisphosphonate therapy. Am J Med Sci . 1997;313:17-22.

7. Richardson AC, Tinling SP, Chole RA. Risedronate activity in the fetal and neonatal mouse. Otolaryngol Head Neck Surg . 1993;109:33-623.

8. Mitchell DY, Barr WH, Eusebio RA, et al. Determination of intravenous pharmacokinetics, absolute and relative bioavailability and intra and intersubject variability of risedronate using a four period replicate study design (abstract no. 3444). Pharm Res . 1997;14:0-0.

9. Blank MA, Ema BL, Gibson GW, et al. Nonclinical model for assessing gastric effects of bisphosphonates. Dig Dis Sci . 1997;42:8-281.

10. Mitchell DY, Eusebio RA, Heise MA, et al. The effect of dosing regimen on the pharmacokinetics of risedronate administered to healty subjects (abstract no. M661). J Bone Miner Res . 1996;11:0-0.

11. Sindel D, Dilsen G, Kubat A. Postmenopozal osteoporozda yasam kalitesi sonuçlari. Romatol Tib Rehab 1995 (3). 6;0:0-0.

12. Adami S, Baroni MC, Pedrazzoni M, et al. Treatment of postmenopausal osteoporosis with continuous daily oral alendronate in comparison with either placebo or intranasal salmon calcitonin. Osteoporosis Int . 1993;0:7-21.

13. Mortensen L, Charles P, Bekler PJ, et al. Risedronate in bone mass in an early postmenopausal population: Treatment plus one year of follow up. J Clin An Metab . 1998;83:396-402.

14. Steven TH, Nelson BW, Harry KG, Clark DM, et al. Effects of risedronate treatment on vertebral and nonvertebral fractures in women with postmenopausal osteoporosis. Jama . 1999;282:52-1344.

15. Akyüz G. Osteoporozda agri ve osteoporozun yasam kalitesi üzerine etkileri. Prospect . 1998;3:2-130.

16. Lips P, Agnusdei D, Caulin F et al. The development of a European questionnaire for quality of life in patients with vertebral osteoporosis. J Rheumatol Suppl, 10384-85 discussion . 1996;0:0-0.