Diğer

HMG-CoA Redüktaz Inhibitörlerinin (Statinler) Kemik Mineral Yogunlugu ve Metabolizmasina Etkileri

  • Nehir Samanci
  • M. Can Öksüz
  • Nilüfer Balci
  • Mehmet Arman

Turk J Osteoporos 2004;10(2):-

ÖZETHidroksi metilglutaril koenzim A redüktaz inhibitörlerinin (statinler) kemik metabolizmasi üzerindeki etkileri laboratuvar çalismalarinda gösterilmistir. Daha erken dönemde yapilan klinik arastirmalarda statin kullananlarda kullanmayanlara kiyasla osteoporotik fraktür riskinin daha düsük oldugu bildirilirken, diger çalisma sonuçlari çeliskilidir. Bu arastirmanin amaci statinlerin kemik mineral yogunlugu (KMY) ve kemik metabolizmasi üzerindeki etkilerini arastirmaktir. Çalismaya en az son 6 aydir statin kullanan 35 postmenopozal hiperkolesterolemik kadin hasta alindi. Yas benzer 75 normokolesterolemik postmenopozal kadin ile de kontrol grubu olusturuldu. Kemik veya kalsiyum metabolizmasina etkili hastaligi ve ilaç kullanim öyküsü olanlar çalismaya alinmadi. Kontrol grubu da dahil olmak üzere tüm hastalarda yas, eslik eden hastaliklar, menopoz süresi ve vücut kitle indeksi (VKI) kaydedildi. Ayrica serum kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz, paratiroid horman, 25 hidroksi D3, osteokalsin düzeyleri ve idrar kalsiyum atilimlari ölçüldü. KMY ise dual-enerjili x-ray absorpsiyometre (DEXA) ile femur boynu ve 3. lomber vertebradan ölçüldü.Hastalarin ortalama statin kullanim süresi 28.17 ± 21.17 aydi. Statin kullanan grupta VKI’nin kullanmayanlardan anlamli derecede daha yüksek oldugu tespit edildi (sirasiyla, 27.47±3.67kg/m2 ve 25.46± 3.91 kg/m2). Çalismada kullanilan kemik metabolizmasi belirteçleri açisindan ise gruplar benzerdi. Statin kullanan ve kullanmayanlar arasinda femur boynu ve lomber vertebra KMY açisindan farklilik tespit edilmedi. Sonuç olarak bu arastirmada statin kullanimin KMY ve kemik metabolizmasi üzerinde etkili olmadigi belirlenmistir. Statinlerin osteoporoz tedavisindeki yerinin daha net olarak aydinlatilabilmesi için genis vaka sayili, randomize, kontrollü, prospektif nitelikte klinik arastirmalarin yapilmasi gerektigi düsüncesindeyiz. Anahtar kelimeler: Statinler, kemik mineral yogunlugu, kemik metabolizmasi.SUMMARYHydroxy methylglutaryl coenzyme A reductase inhibitors (statins) have been shown to have effects on bone metabolism in laboratory studies. While early clinic studies have showed lower risk for osteoporotic fractures among statin users than nonusers, subsequent studies have found mixed results. The purpose of this study was to investigate the effects of statins on bone mineral density (BMD) and bone metabolism.Thirty-five consecutive postmenopausal hypercholesterolemic women who were treated for at least last 6 months with statins were included in the study. Seventy-five normocholesterolemic age-matched postmenopausal women were in the control group. Subjects with a history of any diseases and used drugs that may affect calcium or bone metabolism were excluded from the study. Age, associated illness, years since menopause, and body mass index (BMI) were obtained from all the patients including the control group. Besides, serum calcium, phosphate, alkaline phosphates, parathyroid hormone, 25 hydroxy D3, osteocalcin, and urinary calcium excretion were measured. BMD was measured by using dual-energy x-ray absorptiometry (DEXA) at femoral neck and 3rd lomber spine. Mean duration of statin use was 28.17±21.17 months. BMI was found to be statistically higher in statin users than nonusers (27.47±3.67kg/m2 and 25.46±3.91 kg/m2, respectively). The markers of bone metabolism used in the study were found to be similar between the groups. BMD was not different in statin users and nonusers at femoral neck and lomber spine.As conclusion, statin use did not affect BMD and bone metabolism in this study. In our opinion large randomised, controlled, prospective clinical trials are needed to accurately determine the role of statins in the treatment of osteoporosis.Key words: Statins, bone mineral density, bone metabolism.

GIRIS VE AMAÇ

Hidroksi-metil glutaril koenzim A (HMG-KoA) redüktaz inhibitörlerinin (statinler) koroner arter hastaliklari ve hiperlipidemi tedavisindeki etkinlik ve güvenilirlikleri oldukça iyi bilinmektedir (1,2). Ilk defa Mundy ve ark. tarafindan yapilan deneysel çalismalarda statinlerin kemik yapimini uyararak trabeküler kemik hacminde %90’lara varan artisa neden olduklarinin gösterilmesi, statinlerin osteoporoz tedavisindeki yerini arastiran çalismalarin da baslamasina neden olmustur (3). Statinlerin kemik metabolizmasi üzerindeki etkilerinin osteoblastik hücre proliferasyonunu ve matürasyonunu uyaran kemik morfogenetik protein 2 aktivasyonunu arttirmak suretiyle gerçeklestirdikleri bildirilmektedir (4). Ayrica bifosfonatlarla benzer olarak, osteoklastik aktivitenin kontrolünde önemli bir prekürsör olan mevalonat yapimini baskilayarak kemik yikimini azalttiklari da öne sürülmektedir (5). Bu konuda yapilmis klinik arastirmalarin çogunlugu osteoporotik fraktürler üzerinde yogunlasmakla birlikte, statin grubu hipolipidemik ajanlarin kemik metabolizmasi üzerindeki etkileri halen tam olarak aydinlatilamamistir (6,7,7,8,7,8,9,7,8,9,10,7,8,9,10,11). Yapmis oldugumuz bu çalisma, postmenopozal hastalarda statin grubu hipolipidemik ilaçlarin kemik mineral yogunlugu (KMY) ve kemik metabolizmasi üzerindeki etkisini arastirmak amaciyla planlanmistir.


HASTALAR VE YÖNTEM

Çalismaya 2003 yili içerisinde klinigimize ayaktan basvuran postmenopozal hastalar dahil edildi. Statin kullanimi için en az 6 aylik kesintisiz süreç kriter olarak alindi. Yas benzer hiç statin kullanmamis hastalar ile kontrol grubu olusturuldu. Hasta ve kontrol grubunda cerrahi ve prematür menopozlu olgular, KMY ve metabolizmasina etkili oldugu bilinen hastaligi veya ilaç kullanim öyküsü olanlar (inflamatuvar romatizmal hastaliklar, endokrin ve metabolik bozukluklar, kronik böbrek ve karaciger hastaliklari, malabsorsiyona neden olabilen gastrointestinal hastaliklar, steroid, antidepressan, hormon replasman tedavisi, kalsitonin, bifosfonatlar, D vitamini gibi ilaç kullanim öyküsü olanlar), ayrica uzun süre immobil olanlar ile omurga ve kalça eklemine yönelik operasyon geçirenler çalismaya dahil edilmedi. Tüm olgularin basvuru esnasinda ayrintili öyküsü alinarak, antropometrik ölçümleri kaydedildi. Biyokimyasal olarak serumda Ca, P, alkalen fosfataz, paratiroid hormon, osteokalsin, 25 hidroksi D3 düzeyleri ve 24 saatlik idrarda Ca atilim miktari bakildi. Tüm olgularin KMY’lari Dual Enerji X-Ray Absorbsiyometre (DEXA) ile femur boynu ve 3. lomber vertebradan yapildi. Istatistiksel olarak iki grubun karsilastirilmasinda t-testi, katagorik degiskenler içim ise ki kare ve fisherin kesin ki-kare testleri kullanildi. Anlamlilik için p<0.05 kabul edildi.


BULGULAR

Çalisma kapsamindaki 110 hastadan 35’i statin grubu hipolipidemik ilaç kullanmaktaydi. Statin kullanan gruptaki hastalarin yas ortalamasi 61.58 ± 9.43, kontrol grubun ise 59.33 ± 9.73 yildi (p>0.05). Statin kullanan gruptaki hastalarin ortalama statin kullanma süresi 28.11 ± 21.17 aydi (en az 6-en çok 72 ay). Gruplar antropometrik özellikler açisindan karsilastirildiginda statin kullanan gruptaki hastalarin vücut kitle indeksi’nin (VKI) kontrol grubundan anlamli derecede daha yüksek oldugu belirlendi (sirasiyla 24.47 ± 3.67 kg/m2; 25.46 ± 3.91 kg /m2) (Tablo 1). Statin kullanan grupta ortalama lomber T skoru; –2.88 ± 0.96, femur boynu T skoru; –1.93 ± 0.90, kontrol grubunda ise ortalama lomber T skoru; –2.92 ± 0.88, femur boynu T skoru ise –1.94 ± 0.87 olarak tespit edildi. Yapilan istatistiksel degerlendirmeler sonucunda gerek lomber gerekse femur boynu KMY degerleri açisindan gruplar arasinda farklilik saptanmadi (p>0.05) (Sekil 1 ve 2).Hasta ve kontrol grubu biyokimyasal parametreler açisindan karsilastirildiginda ise statin kullanan grupta osteokalsin düzeyi kontrol grubundan yüksek olmakla birlikte farklilik istatistiksel olarak anlamli degildi. Incelenen diger laboratuvar parametreler açisindan da gruplar arasinda farklilik tespit edilmedi (Tablo 2).