Diğer

Toplumumuzdaki Erkeklerde Osteoporoz

  • Seher Kocaoglu
  • Esma Ceceli
  • Belgin Karaoglan
  • Z.Rezan Yorgancioglu

Turk J Osteoporos 2002;8(4):-

ÖZETErkek osteoporozu özellikle son yillarda klinik tipta önemli bir sorun olarak karsimiza çikmaktadir.Amacimiz çesitli nedenlerle Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon poliklinigine ve Osteoporoz ünitesine basvuran erkeklerin omurga (L2-L4) ve Femur ( boyun, wards) kemik mineral yogunlugu (KMY) degerlerini arastirmakti. Olgularin yas, boy, kilo degerleri kaydedildikten sonra sekonder osteoporoza yol açacak hastaligi olanlar çalisma kapsamina alinmadi. Lunar DPX 6956 (DEXA) cihazi ile yaslari 22-87 arasinda olan toplam 110 erkek olgunun lomber ve femur KMY ölçümleri yapildi.WHO degerlerine göre normal,osteopeni ve osteoporoz olarak siniflandirildi. Lomber t skorlarina göre osteopeni ve osteoporoz yüzdeleri; 20-29 yas grubunda %55.6 ve %11.1, 30-39 yas grubunda %40 ve %10, 40-49 yas grubunda %18.2 ve %27.3, 50-59 yas grubunda %26.3 ve %36.8, 60-69 yas grubunda %40.9 ve %27.3, 70-79 yas grubunda %33.3 ve %23.3, 80-89 yas grubunda %14.3 ve %14.3 idi. Femur t skorlarina göre osteopeni ve osteoporoz yüzdeleri; 20-29 yas grubunda %11.1 ve %11.1, 30-39 yas grubunda %30 ve %10, 40-49 yas grubunda %36.4 ve %18.2, 50-59 yas grubunda %63.2 ve %15.8, 60-69 yas grubunda %54.5 ve %31.8, 70-79 yas grubunda %46.9 ve %%25, 80-89 yas grubunda %28.6 ve %28.6 idi. Sonuç olarak, toplumumuz erkeklerinde kemik mineral yogunlugundaki azalmanin erken yaslarda basladigi dikkati çekmekte olup; zamaninda önlem alinmasi gerektigi görüsündeyiz.Anahtar kelimeler: Osteoporoz, erkekler, kemik mineral dansitometre.SUMMARYMale osteoporosis is encountered as an important problem in clinical medicine in the recent years. Our purpose was to evaluate bone mineral density (BMD) of vertebrae (L2-L4) and femur (neck and Wards) distributed according to age groups in males who applied to physical therapy and rehabilitation and osteoporosis units. Age, height, weight of the patients were measured. Patients with diseases causing secondary osteoporosis were excluded. Lomber vertebral and femoral scores of 110 patients between ages of 22-87 were measured with Lunar DPX 6956 (DEXA). They were classified as normal, osteopenic and osteoporotic based on WHO criteria. Rate of osteopenia and osteoporosis on the basis of lomber t scores were 55.6% and 11.1% in patients between 20-29 years, 40% and 10% in patients between 30-39 years, 18.2% and 27.3% in patients between 40-49 years, 26.3% and 36.8% in patients between 50-59 years, 40.9% and 27.3% in patients 60-69 years, 33.3% and 23.3% in patients 70-79 years, 14.3% and 14.3% in patients between 80-89 years respectively. Rate of osteopenia and osteoporosis on the basis of femur t scores were 11.1% and 11.1% in patients between 20-29 years, 30% and 10% in patients between 30-39 years, 36.4% and 18.2% in patients between 40-49 years, 63.2% and 15.8% in patients between 50-59 years, 54.5% and 31.8% in patients between 60-69 years, 46.9% and 25% in patients between 70-79 years, 28.6% and 28.6% in patients between 80-89 years. As a conclusion of our study we want to draw attention to age at which a decrease in the bone mineral density of male patients starts, and we suggest that neccessary precautions must be taken.Key Words: Osteoporosis, men, bone mineral density.

GIRIS

Osteoporoz, kemigin kemigin kirik riskini arttiran ve kirilgan bir yapi haline gelmesine neden olan,kemik yapisinin mikromimarisinin bozulmasi ve düsük kemik kütlesi ile karakterize sistemik bir iskelet sistemi hastaligidir (1). Erkek osteoporozu,özellikle son yillarda klinik tipta önemli bir sorun olarak görülmesine karsin, kadinlardakine oranla çok daha az ilgiye sahiptir.Tüm vertebra kompresyon kiriklarinin % 14’ü ve tüm kalça kiriklarinin %25-30’u erkeklerde görülmekte ve önemli bir oranda morbidite ve mortaliteye neden olmaktadir (2-4). Osteoporoz erkekler için ciddi bir saglik problemidir (5). Kadin osteoporozu ile ilgili pek çok çalisma olmasina ragmen,son zamanlarda erkek osteoporozu ile ilgili arastirmalara agirlik verilmeye baslanmistir (6). Çalismamizdaki amacimiz, çesitli nedenlerle Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon (FTR) poliklinigine ve Osteoporoz ünitesine basvuran erkeklerin kemik mineral yogunlugu (KMY) degerlerini yas gruplarina göre degerlendirmekti.


MATERYAL VE METOD

Çalismaya S.B. Ankara Egitim ve Arastirma Hastanesi FTR Poliklinigi ve Osteoporoz Ünitesine basvuran, yaslari 22-87 arasinda degisen toplam 110 erkek olgu alindi.Lunar DPX 6956 (DEXA) cihazi ile olgularin lomber ve femur KMY ölçümleri yapildi.Sonuçlar Dünya Saglik Örgütü (WHO) degerlerine göre normal,osteopenik ve osteoporotik olarak siniflandirildi (7).Olgularin yas, boy, kilo, vücut kitle indeksi (VKI) degerleri kaydedildi. Sekonder osteoporoza yol açabilecek hastaligi ya da ilaç kullanimi olanlar çalisma kapsamina alinmadi.Olgularin yas gruplarina göre ortalama degerleri ve KMY degerlerine göre normal, osteopeni ve osteoporoz yüzde dagilimlari SPSS for windows paket programi kullanilarak yapildi.


BULGULAR

Olgularin tüm laboratuvar ve rutin biokimyasal tetkikleri normal sinirlar içindeydi. Olgularin yas gruplarina göre demografik özellikleri Tablo 1’de verilmistir.Toplam 110 erkek olgunun; 9’u (%8.1) 20-29, 10’u (%9) 30-39, 11’i (%9.9) 40-49, 19’u (%17.1) 50-59, 22’si (%19.8) 60-69, 32’si (%28.8) 70-79 ve 7’si (%6.9) 80-89 yas grubunda idi.Olgularin yas gruplarina göre L2-L4 KMY ve t skorlari ortalama m standart sapma (ort. m SS) degerleri Tablo 2’de verilmistir.Erkek olgularimizin lomber t skorlarina göre osteopeni ve osteoporoz yüzdeleri sirasiyla; 20-29 yas grubunda %55.6 ve %11.1, 30-39 yas grubunda %40 ve %10, 40-49 yas grubunda %18.2 ve %27.3, 50-59 yas grubunda %33.3 ve %23.3, 60-69 yas grubunda %40.9 ve %27.3, 70-79 yas grubunda %33.3 ve %23.3, 80-89 yas grubunda ise %14.3 ve %14.3 idi.Olgularin yas gruplarina göre femur boyun KMY ve t skorlari ortalama m standart sapma (ort. m SS) degerleri Tablo 3’de verilmistir.Femur boyun t skorlarina göre osteopeni ve osteopoz yüzdeleri ise sirasiyla; 20-29 yas grubunda % 11.1 ve %11.1, 30-39 yas grubunda %30 ve %10, 40-49 yas grubunda %36.4 ve %18.2, 50-59 yas grubunda %63.2 ve %15.8, 60-69 yas grubunda %54.5 ve %31.8, 70-79 yas grubunda %46.9 ve %25, 80-89 yas grubunda ise %28.6 ve %28.6 idi.Elde ettigimiz verilerle olgularimizda erken yaslarda osteopeninin basladigi dikkati çekmistir. 40’li-50’li yaslarda osteoporoz daha belirgin hale gelmektedir. Yasla birlikte osteoporoz artmakta ve 70’li-80’li yaslarda göreceli bir azalma gözlenmektedir.


TARTISMA

Osteoporoz; kemiklerde zayiflik, kemik kütlesinde azalma ile karakterize olan, çok sayida kadin ve erkegi etkileyen kronik bir hastaliktir (8). Osteoporozun klinik ve patofizyolojik özellikleri kadinlarda ve erkeklerde benzerlikler göstermekle beraber bazi fakliliklar sözkonusudur (9). Erkeklerde kemik yogunlugu ve kemik kütlesi ile ilgili yapilan birçok çalismada; kortikal bölgede kemik mineral içeriginde azalma 40 yas sonrasi her dekad için %3-4 kayip ve spongioz kemikte daha fazla bir kayip, 30-35 yas sonrasi her dekad için %7-12 kadardir (9). Erkeklerin yasamlari boyunca osteoporotik fraktür riski 1/12 ve bunlarin %30’u kalça fraktürüdür. Geleneksel olarak erkeklerde osteoporoz olacagi düsünülmediginden atlanabilmektedir (10).Bu amaçla arastirdigimiz erkek olgularimizda erken yaslarda osteopenin basladigi dikkati çekmektedir. 20-50 yas arasi olgu sayimizin çok az olmasinin olayi daha dramatik olarak gösterdigi görüsündeyiz. 50’li yaslarda osteoporozun daha belirginlestigini saptadik.Yapilan çalismalarda da 50 yas üzeri erkeklerin %14’ünde osteoporoz ve fraktürler dikkati çekmektedir (11). Bizde oran biraz daha yüksektir. Bizim sonuçlarimizla benzer sekilde, Dilsen ve arkadaslarinin saglikli Türk toplumunda KMY degerlerinin arastirildigi çalismada, özellikle femur bölgesinde 30’lu yaslarda KMY’da azalmanin basladigi belirtilmektedir (12). Çalismamizda lomberde 50’li ve femurda 60’li yaslarda KMY’da belirgin azalma ve osteoporozun belirginlestigini tespit ettik. Ayni sekilde Dilsen ve arkadaslari lomberde ve femurda 60’li yaslarda KMY’da belirgin azalma saptamislardir (12).EPOS çalismasinda, Avrupa’nin farkli bölgelerinden 31 merkezli yapilan bir çalismada 50-70 yas arasi erkek ve kadinlar incelenmistir. Erkekler arasinda fraktürler açisindan cografi bir farklilik gözlenmemis ve özellikle 50 yas üzerinde osteoporoza dikkat çekilmistir (13). Bizim olgularimizda 40’li 50’li yaslarda osteoporoz baslamaktadir. Çin’de yapilan 5593 olgunun incelendigi bir arastirmada 40 yas üzerinde genel osteoporoz orani %16.1, erkek osteoporoz orani %11.5 olarak belirtilmistir (13).Yas gruplarina göre gruplandirdigimiz degerleri Avrupa ve Amerika’daki verilerle karsilastirdigimizda, hem lomber hem de femur degerleri birbirine benzer olmakla beraber, ortalama KMY degerleri daha düsüktür (14-16). Farkli etnik gruplar arasindaki heterojenitenin, kemik metabolizmasinin irk spesifik farkliliklarindan kaynaklandigi ifade edilmektedir (17).Ileri yas gruplarinda ise 70’li 80’li yaslarda özellikle lomberde olmak üzere lomber ve femurda osteopeni ve osteoporoz oranlarinda azalma saptadik.Ileri yaslarda dejeneratif sürecin hizlandigi dikkate alinirsa (18,19), göreceli bir artisin olacagi beklenen bir sonuçtur. Genel olarak yasla birlikte KMY’de azalma saptadik. Yaslanmada görülen yavas kemik kaybi özellikle normal veya derinligi az rezorptif kavitelerde yetersiz osteoblast depolanmasi ile gelismektedir (20). Normal erkeklerde kemik kaybi yasla artmaktadir. Ancak bu artis herhangi bir markir ya da hormonlarla iliskili bulunamamistir (21). Osteoporoz yaslilarda yaygin bir hastaliktir ve ortalama 50 yas üzerindeki erkeklerin %14’ünde fraktürle sonuçlanmaktadir (22). Sonuçta iskelet sagligi açisindan uygulanacak stratejiler çocukluk döneminden baslayip yasam boyu devam etmelidir (22,23).Eriskin erkeklerde yas artisiyla birlikte kortikal kemik kütlesi lineer bir azalma halindedir. Ancak kadinlardaki kadar hizli degildir. Çünkü erkeklerde menopozal kayip yoktur.Sonuçta osteoporoz bir zamanlar sanildigi gibi kadin hastaligi degildir (24).Özellikle erkeklerde osteoporoz ve fraktürler ile ilgili epidemiyolojik çalismalar çok azdir. Yapilan çalismalarda ise her iki cinste de yasla birlikte insidansin arttigi belirtilmektedir. Düsük KMY’nun fraktür riski açisindan önemi vurgulanmaktadir (25). Dünyanin pek çok bölgesinde yasla birlikte yilda %1-3 oraninda kalça fraktür riskinde artis sözkonusudur. Bu nedenle risk faktörleri dikkate alinarak KMY taramalari ve epidemiyolojik arastirmalar yapilmaktadir (26). Ülkemiz erkeklerinde erken yaslarda KMY’de azalma dikkati çekmektedir. Bu veriler de zamaninda önlem alinmasi gerektiginin sinyalini vermektedir. Tüm dünyada oldugu gibi ülkemizde de erkek osteoporozuna gereken önemin verilmesi gerektigi düsüncesindeyiz.


1. Akgün K, Eryavuz M. Erkeklerde osteoporoz. Osteoporoz Dünyasindan . 1996;2:29-124.

2. Gökçe Kutsal Y. Erkeklerde osteoporoz. Prospect.Osteoporoz . 1998;2:60-155.

3. Rotella DP. Osteoporosis:challenges and new opportunities for therapy. Curr Opin Drug Discov Devel . 2002;5:86-477.

4. Binkley N, Krueger D. Osteoporosis in men. WMJ . 2002;101:28-32.

5. Burgess E, Nanes MS. Osteoporosis in men: pathophysiology, evaluation, and therapy. Curr Opin Rheumatol . 2002;14:8-421.

6. Geier KA. Osteoporosis in men. Orthop Nurs . 2001;20:49-56.

7. Kanis JA. Assessment of fracture risk and its application to screening of postmenopausal osteoporosis. Synopsis of a WHO report. Osteoporos Int . 1994;4:81-368.

8. Çetin A, Gökçe Kutsal Y. Erkeklerde osteoporoz ve kalsitonin tedavisinin etkinligi. Osteoporoz Dünyasindan . 1995;1:5-22.

9. Seeman E. Osteoporosis in men: Epidemiology, pathophysiology, and treatment possibilities. Am J Med 95(suppl 5A),1993. 0;0:0-0.

10. Tuck SP, Raj N, Summers GD. Is distal forearm fracture in men due to osteoporosis? Osteoporos Int . 2002;13:6-630.

11. Binkley N, Krueger D. Osteoporosis in men. WMJ . 2002;101:28-32.

12. Dilsen G, Göksoy T, et al. Saglikli Türk toplumunda kemik mineral yogunlugu degerleri.Aktüel Tip Dergisi . 2001;6:96-108.

13. Ismail AA, Pye SR, et al. Incidence of limb fracture across Europe:results from the Europan Prospective Osteoporosis Study (EPOS). Osteoporos Int . 2002;13:71-565.

14. Mazess RB, Barden HS,et al. Bone density of spine and femur in adult white females. Calcif Tissue Int . 1999;6:52-645.

15. Truscot JG, Simpson DS, Fordham JN. A suggested methodology for construction of national bone densitometry reference ranges: 1372 Caucasian women from four UK sites. Br J Radiology . 1997;70:51-1245.

16. Latinen K, Valimaki M, Keto P. Bone mineral density measured by dual energy X-Ray absorbsiometry in healty Finnish women. Calcif Tissue Int . 1991;48:31-224.

17. Melton LJ, Marquez MA, et al. Variations in bone density among persons of African heritage. Osteoporos Int . 2002;13:9-551.

18. 20.Kanis JA. Pathogenesis of osteoporosis and fracture. In: Kanis JA(ed). Osteoporosis. Blackwell Science Ltd.1997:. 0;0:22-55.

19. Scopacasa F, Wishart JM, et al. Bone density and bone related biochemical variables in normal men: a longitudinal study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci . 2002;57:0-91.

20. Eastell R, Lambert H. Strategies for skeletal health in the elderly. Proc Nutr Soc . 2002;61:80-173.

21. Nguyen DN, O’Connel MB. Asian and Asian American college student’s awareness of osteoporosis. Pharmacotherapy . 2002;22:54-1047.

22. 24.Hauselmann HJ. Osteoporosis in men. XIIIth European Congress of Rheumatology, Amsterdam, June 1995:Supplement No.2(24):. 0;0:6-73.

23. Van der Klift M, De Laet CE, et al. The incidence of vertebral fractures in men and women: the Rotterdam Study. J Miner Res . 2002;17:6-1051.

24. Cummings SR, Melton LJ. Epidemiology and outcomes of osteoporotic fractures. Lancet 2002 . 18;359:0-1761.